Het comité, dat zich sinds begin 2007 sterk maakt voor teruggave, is bijzonder verheugd. Samen met Stichting Erfgoed Urk start het op korte termijn met de voorbereidingen van een plechtige herbegrafenis dan wel bijzetting van de schedels op het oude Urker kerkhof.
Het advies van de Ethische commissie van de Museumvereniging is te lezen op
Het advies van de Ethische commissie van de Museumvereniging is te lezen op
De zes schedels waar het om gaat, liggen in het depot van het Utrechts Universiteitsmuseum. Drie van de schedels werden in 1877 van het Urker kerkhof gestolen door een Hilversumse arts, die ze cadeau deed aan de beroemde Utrechtse hoogleraar Pieter Harting.
Het verhaal is te lezen op http://www.urksfruit.nl/www_urksfruit/Joenboek/PDF/Harting%20Schedels.pdf
Hoe de overige drie Urker schedels in Utrecht terecht zijn gekomen, is niet meer te achterhalen. Het comite gaat ervan uit dat alle Urker schedels in depots in Nederland en Duitsland van het kerkhof zijn ontvreemd. Er zijn diverse referenties uit de wetenschappelijke literatuur bekend om deze aanname te staven.
Wetenschappers dachten in de negentiende eeuw dat bewoners van het Zuiderzeegebied nog ‘raskenmerken’ van de oer-Nederlander zouden vertonen. Vooral de Urkers op hun geïsoleerde eiland waren een aantrekkelijk onderzoeksobject.
Vorig jaar diende het Urker comité bij het universiteitsmuseum een formeel verzoek in tot teruggave van de schedels. Het museum vroeg advies bij de Ethische Commissie van de Nederlandse Museumvereniging. Deze commissie ziet toe op de naleving van internationale afspraken over dergelijke claims. Beide partijen zegden vooraf toe zich aan het advies te conformeren.
Directeur Monique Mourits van het Utrechts Universiteitsmuseum heeft vandaag het Comité Urker Schedels en de Urker bevolking hartelijk gefeliciteerd. Het universiteitsmuseum en het comité gaan op korte termijn een plan uitwerken voor de daadwerkelijke overdracht van de schedels.
Het comité heeft eerder al gesuggereerd hieraan een minisymposium te koppelen, waarbij hedendaagse wetenschappers hun licht over het fenomeen rassenonderzoek zullen laten schijnen. Ook in de twintigste eeuw werd op Urk nog bij honderden schoolkinderen de schedel opgemeten. Een aantal van deze personen leeft nog.
Prof. Pieter Harting was in 1852 al eens op Urk geweest, maar had toen geen schedels kunnen bemachtigen. Een kwart eeuw later slaagde zijn vriend dokter J.F. van Hengel daar door een wisseltruc wel in.
In het laatste kwart van de 19e eeuw reisden Urker schedels van de ene universiteit naar de andere. Geleerden als J. van der Hoeven, Welcker, J.W. Spengel en ook de gezaghebbende Duitse antropoloog R. Virchow bestudeerden de schedels aan alle kanten en trokken conclusies.
Zo zouden de Urkers de nagenoeg onvermengde nazaten zijn van de Batavus genuius, de denkbeeldige oer-Nederlander van tweeduizend jaar geleden. Ook werden de Urkers enige tijd aangezien voor de missing-link tussen de in 1863 gevonden Neanderthaler en de moderne mens. Pas na 1900 maakt een andere geleerde, G. Schwalbe, aan die veronderstelling een einde door aan te tonen dat de Neanderthaler géén Homo sapiens is.
Links naar berichtgeving in Nederlandse media:
http://binnenland.nieuws.nl/569825/museum_moet_schedels_teruggeven_aan_urk
http://www.nd.nl/artikelen/2009/september/25/urker-schedels-keren-terug-naar-urk
http://www.opurk.nl/content/view/19555/2/
No comments:
Post a Comment