Online discussie Urker bevolking

Van www.lumme.nl

Urker schedels – exposeren of herbegraven?
2 april 2007

In 1877 gebeurde iets vreemds op het Urker kerkhof.
De doodsgraver gaf na ‘lang praten en bidden’ een arts uit Hilversum toestemming drie schedels op te graven. De arts, J.F. van Hengel, zou ze zogenaamd onderzoeken en terugplaatsen. Toen de arts de schedels in handen had, verzocht hij de doodsgraver buiten een ‘stinkende’ sigaar op te steken en verving ze razendsnel voor drie ‘koppen van Hilversum’. De felbegeerde Urker schedels verdwenen in zijn koffer.

De schedels zijn drie van de zeven Urker schedels die werden aangekocht voor hoogleraar Pieter Harting uit Utrecht. Zij zijn tot op de dag van vandaag het bezit van het Utrechts Universiteitsmuseum.

Dit zijn niet de enige Urker schedels die illegaal zijn opgegraven en in Nederlandse universiteiten en musea terechtkwamen. Momenteel onderzoeken we welke Urker schedels in welke depots in Leiden, Amsterdam en Groningen liggen opgeslagen.

Urker schedels waren in de 19de en begin 20ste eeuw gewilde objecten. De Urkers waren volgens onderzoekers mogelijk een oorspronkelijke Hollandse ras, een soort oermens. Omdat dergelijke ‘aartsvaders en aartsmoeders’ belangrijk waren voor de nationale identiteit zochten onderzoekers naar ‘geïsoleerde’ plekken naar bepaalde menstypes. Zij draaiden hun hand niet om voor grafroof: het onderzoek was te belangrijk om wegens gebrek aan onderzoeksgegevens onuitgevoerd te laten. De schedels werden uitvoerig opgemeten en vergeleken met die van andere ‘types’.

Een kleine Urker delegatie kreeg afgelopen week de kans vijf van de zeven Urker schedels in Utrecht te bezichtigen. Het universiteitsmuseum beschouwt de schedels als een belangrijk onderdeel van haar collectie maar is bereid de schedels uit te lenen aan het Urker museum voor een expositie.

Wij vragen ons af wat het beste met de schedels kan gebeuren: exposeren of herbegraven. Uiteraard weten we nu nog niet of het laatste een optie is. Toch willen we alvast polsen wat de Urker gemeenschap denkt van deze kwestie. Wat vindt u? We horen het graag! Ook ideeën voor de invulling zijn van harte welkom.

Argumenten voor exposeren:
1. Historische waarde: Op het moment dat de schedels worden begraven zijn ze onzichtbaar en gaat met hen een stuk geschiedenis verloren. De schedels worden nog af en toe tentoongesteld in musea en vervullen dus een belangrijke functie. Als de schedels voor een expositie naar Urk komen, kunnen bezoekers ze bekijken en meer te weten komen over wat er met de schedels is gebeurd.
2. Herbegraven heeft geen zin: Herbegraven kost geld en we weten niet eens van wie de schedels zijn. Graven worden regelmatig geruimd dus waarom zouden we 19de eeuwse schedels herbegraven? Een expositie doet meer recht aan de schedels.
3. Toekomst: Wie weet kunnen de schedels in de toekomst gebruikt worden voor nieuw onderzoek?

Argumenten voor herbegraven:
1. Moreel recht: Sinds de 19de eeuw worden de Urkers als onderzoeksobjecten beschouwd. Ze werden opgemeten, gefotografeerd en geïnterviewd, maar zelden werden de resultaten en conclusies aangewend voor het welzijn van de Urker gemeenschap. Urker schedels werden tot vorig jaar in rariteitenkabinetten vertoond, alsof we een vreemd soort mensen zijn. In de 20ste eeuw leidde wetenschappelijk onderzoek er zelfs toe dat Urk in een negatief daglicht kwam te staan en de poorten van de Noordoostpolder voor ons werden gesloten. Het herbegraven van de gestolen schedels is een symbool voor onze veranderde houding ten opzichte van deze vormen van wetenschap.
2. Monumentale functie: Een graf met monument is een zichtbaar symbool voor de diverse vormen van wetenschappelijk onderzoek die op Urk hebben plaatsgevonden. Het schedelmonument krijgt een soortgelijke functie als het Vissersmonument en het Herdenkingsmonument voor slachtoffers van de oorlog. Bezoekers, inclusief schoolkinderen en toeristen, krijgen begrip voor dit stukje verleden.
3. Ethisch argument: Het is respectloos om schedels tentoon te stellen. Deze mensen zijn ooit liefdevol begraven door hun familie. Schedels horen niet in vitrinekasten maar op begraafplekken thuis. Wij zijn benieuwd naar uw mening. Na inloggen kunt u die hieronder toevoegen.Lucia de Vries

CommentAuthorjuriaan
CommentTimeApr 1st 2007

Alles afwegende kies ik voor herbegraven. Niet dat ik aan voorouderverering wil doen of 'recht' wil doen aan een paar botten. Maar een klein monument draagt meer bij aan het levend houden van de geschiedenis van Urk dan eenmalig exposeren. Succes ermee!

CommentAuthorcahier1
CommentTimeApr 1st 2007

Ik pleit voor meer onderzoek naar dit stuk! :)

CommentAuthorHean
CommentTimeApr 2nd 2007

Onze schedels worden nog steeds gelicht, zij het dan bij ons leven.De onderzoeken door studenten van onze landelijk universititeiten en zelfs HBO instellingen rijzen de (hersen)pan uit! Op het forum wisten ze ons te vinden, verleden week liep ik twee studenten tegen het lijf in het museum.... allerlei loslopend volk die hun promotiepunten willen halen op onze eigen aardigheden.Zijn wij dan werkelijk nog steeds voer voor schedellichters? Dan moet een monument nog even wachten, en pleit ik ook voor meer onderzoek naar de onderzoekers.

CommentAuthorbreizh
CommentTimeApr 2nd 2007

Urk zal nog wel een tijdje interessant onderzoeksterrein blijven.Kleine genenpoel!

CommentAuthorLubbetje
CommentTimeApr 4th 2007

Even voor alle duidelijkheid - dit is GEEN 1 april grap!

CommentAuthorKlaas Mo
CommentTimeApr 14th 2007

Zoals ik het nu lees, zijn de schedels op een onrechtmatige manier verkregen. Dus kies ik voor herbegraven en een soort van spijtbetuiging, van degene zou op zijn plaats zijn. Excuses hoeft niet, maar een sorry is op zijn plaats. Dat Urk nooit geen voordelen haalt uit dit soort gebeuren, wordt in den lande als normaal beschouwd. Het zou niets meer dan normaal zijn, dat wij als urker gemeenschap een genoegdoening hiervoor zouden krijgen. Dan doel ik niet meteen op financieel gewin. Het zou de universiteiten sieren om iets terug te doen, dit zou kunnen door ....... vul zelf maar in.Als 1 van de schedels van mijn over over overgrootvader zou zijn, dan zou ik het als schokkerend ervaren als die nu tentoongesteld zou worden of voor verder onderzoek "gebruikt" zou worden.

CommentAuthorhendrik de leeuw
CommentTimeApr 17th 2007

respect voor de dood, dat is wat m,n ouwe bes ons geleert heeft. schedels zijn een onderdeel van wat eens een mens is geweest,iemand die geleeft heeft met vreugde en verdriet.gestorvenen horen op een kerkhof,niet in een of andere kast in een universiteit.waar men er meedoen kan,wat men wil. herbegraaf ze ,toon respect voor hen diezoveel jaren geleden geleeft hebben,dat volk op dat kleine eiland in de zuiderzee,die hun vertrouwen stelden op Hem die hemel en aarde maakte.

CommentAuthorditjen
CommentTimeApr 18th 2007

zoals je kon lezen zijn de schedels onrechtmatig verkregen dus gewoonweg gestolen.in goed vertrouwen mochten ze ter plekke onderzocht worden.geen respect voor de doden om ze maar gewoon te stelen.ik vind het ongehoord dat na het ontdekken dat ze gestolen waren om ze nog maar eens te exposeren.laten ze een beetje respect tonen voor de dodoen en de nabestaanden en de gestolen schedels weer terugbrengen waar ze vandaan komen, dus gewoon weer begraven.ik vind het ook ongehoord dat de van Urk gestolen schedels nu bij ons zijn "uitgeleend" terwijl ze nooit hadden mogen worden meegenomen.ze hoorden al hier en nu mogen we ze eventjes lenen!!!laten ze de doden respecteren en de schedels herbegraven, en niet worden gebruikt in een soort van "FREAKSHOW"!!!!!!

CommentAuthorRW
CommentTimeMay 8th 2007

In de vorige eeuw was het heel gebruikelijk om in rassen te denken, Urkers werden dan ook meerdere malen onderzocht om te kijken bij welk ras ze hoorden. Tegenwoordig denken we niet meer in rassen, we zijn allemaal mensen, of je neus nou wat groter is doet er niet meer toe. Ik vind het dan ook niet nodig om de schedels voor verder onderzoek te bewaren. Omdat ik het zelf niet nodig vind om naar menselijke overblijfselen te kijken, ik zou ook niet naar bodies the exhibition gaan, pleit ik ook niet voor een tentoonstelling. Het lijkt me goed om de schedels te begraven, en daar een gedenkteken bij op te richten waar je de toekomstige generatie nog iets van kan leren.

CommentAuthorLubbetje
CommentTimeJun 6th 2007

Beste schedel speurders,Even over het stukje in het urkerland over de urker schedels die zich in Utrecht bevinden. Ik ben van mening dat niemand een lichaam van een overleden persoon mag bezitten. De verleden persoon heeft er ooit voor gekozen om op een bepaalde plek begraven te worden, welk recht heeft een ander dan om deze keuze (geheel of gedeeltelijk) ongedaan te maken.Daarom ben ik ook van mening dat de lichamen van de mensen in de hurk-graven die zich in het nieuwland polder museum te Lelystad bevinden daar niet thuis horen maar op Urk begraven moeten worden. (Volgens mij zijn die opgegraven op de plek waar nu bouwbedrijf De Flux staat) Deze eerste urkers hebben er toen ooit voor gekozen om in ieder geval bij Urk begraven te worden wie zijn wij dan om deze keuze niet te respecteren. Stel je voor dat het je overleden grootmoeder zou zijn, dan stond je toch ook op je achterse benen als iemand anders haar op zou graven en tentoon ging stellen! Laten wij in de bres springen voor de overledenen van vele jaren terug omdat er geen familie meer is die voor ze spreken kan.Wat mij betreft behoren de schedels weer op Urk, het liefst bij het eigen lichaam begraven te worden, dus ook niet tentoon stellen. Wij moeten er dan ook onze best voor den dat de Hilversumse schedels ook meer op de juiste plek terrecht komen. Wat betreft de hurk-mensen: wij zouden deze mensen weer met ere moeten herbegraven, het liefst nabij de oorsprokelijke plaats.Met vriendelijke groet,Gerrit Barendsgbarends@solcon.nl

CommentAuthorLubbetje
CommentTimeSep 4th 2007

Op dinsdag 18 september organiseert het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden (www.rmo.nl) een publiek debat over oa de Urker schedels. Tiemen Roos, geschiedenisdocent, vertegenwoordigd de Urker nazaten. Iedereen die geinteresseerd is in het onderwerp is van harte uitgenodigd. Vertrek 5.30 vanaf het museum. Aankomst 7 uur waarna men gratis de tentoonstelling Verboden te Verzamelen kan bekijken. Van 8 tot 10.30 publiek debat. Voor het vervoer wordt mogelijk 5 euro gerekend.